ప్రజల కోసం సైన్స్ - సైన్స్ కోసం ప్రజలు

"ప్రజల కోసం సైన్స్” అనే నినాదంతో 1988 ఫిబ్రవరి 28న జనవిజ్ఞాన వేదిక ఆవిర్భవించింది. జనవిజ్ఞాన వేదిక ఆ నినాదాన్ని ఇవ్వవలసిన ఆవశ్యకత ఏమిటి? దేశ పరిస్థితులు ఏమిటి? పరిశీలిద్దాం.. భారతదేశంలో సైన్సు అనేక విషయాల్లో అభివృద్ధి చెందింది. అనేక సైన్స్ పరిశోధనాలయాలు వెలిశాయి. భారతీయులు సముద్రపు లోతుల్లోను, ఆకాశపుటంచుల్లోను విహరించగలుగుతున్నారు. అనేక వ్యాధులను అంతం చేయగలుగుతున్నారు. ఆకాశ హర్మ్యాలు నిర్మించగలుగుతున్నారు. నదుల జలాలకు అడ్డుకట్టలు కట్టి, బీడునేలలను సస్యశ్యామలం చేస్తున్నారు. మారుమూల పల్లెలకు కూడా విద్యుత్ వెలుగులు అందించుచున్నారు. అయితే ఇది నాణానికి ఒకవైపు మాత్రమే. ప్రగతికి ఒక పార్శ్యo మాత్రమే. ప్రగతి కి సంబంధించిన రెండో వైపునకు పరిశీలిస్తే, సైన్స్ వలన పెరిగిన అభివృద్ధి కొందరిని మాత్రమే చేరింది. కోట్లాది మంది ప్రజలకు సైన్సు ఫలాలు అందడం లేదు. ఆకాశ విహారాలు అతి కొద్ది మంది మాత్రమే చేయగలుగుతున్నారు. సుఖవంతమైన రైలు ప్రయాణం కూడా కొద్దిమంది ధనికులకే పరిమితం. వారు ఫస్ట్ క్లాసులో, ఏసీ బోగీల్లో ప్రయాణిస్తుంటే, పేదవారు జనరల్ బోగీల్లో కుక్కబడినట్లుగా ప్రయాణిస్తున్నారు. కొంతమంది గుండెకు బదులుగా గుండెను మార్పిడి చేయించుకుని స్థాయికి వైద్యశాస్త్రం ఎదిగినా, పేదలు విరోచనాలకు కూడా వైద్యం అందక రోజుకు కొన్ని వందల మంది ఆ వ్యాధితో మరణిన్నారని పత్రికా వార్తలు తెలియచేస్తున్నాయి. విద్యుత్తు వెలుగులు కొద్దిమంది పెద్దల ఇళ్లలోనే విరజిమ్ముతున్నాయి. మెజారిటీ ప్రజలకు వీధి దీపాలే గతి. ఈ పరిస్థితి దేనిని సూచిస్తోంది? సైన్సు ఫలితాలు ప్రజలందరికీ అందడం లేదని తెలియజేస్తుంది. ఈ పరిస్థితి మారాలి. సైన్సు ఫలితాలు ప్రజలందరికీ అందాలి. ఈ ఆశయంతోనే జన విజ్ఞాన వేదిక ఆనాడు "ప్రజల కోసం సైన్స్" అనే నినాదాన్ని ఇచ్చింది. ఆ ఆశయ సాధనకు అహర్నిశలు కృషి చేస్తోంది. కానీ, ఈనాటి పరిస్థితి ఏమిటి?

ఈనాడు దేశంలో ఒక విచిత్ర పరిస్థితి మొదలైంది. కొంతమంది నాయకులు, పాలకులు, సైన్స్ వ్యతిరేక ప్రచారాన్ని మొదలుపెట్టారు. పైగా 'సైన్స్ అంటే అదే' అని గట్టిగా చెబుతున్నారు. కొద్దిమంది శాస్త్రవేత్తలు కూడా అదే బాటలో పోతున్నారు. ఉదాహరణకు మన ప్రధాని వినాయకుడికి ఏనుగు తల అతికించడం అనే కథ వెనుక కొన్ని లక్షల సంవత్సరాల నాడే ప్లాస్టిక్ సర్జరీ తెలుసు అనే విషయాన్ని తెలియజేస్తోందన్నారు. విచిత్రమైన అంశం ఏమిటంటే, గ్రీకు, రోమన్ పురాణ గాధలలో గుర్రం శరీరము, మనిషి తల ఉన్న దేవుడు ఉన్నాడు. పాము శరీరం, మనిషి తల ఉన్న దేవత ఉంది. అంటే కొన్నివేల సంవత్సరాల క్రితం గ్రీకులకు, రోమన్లకు ప్లాస్టిక్ సర్జరీ తెలుసునని అంగీకరిద్దామా? ఎన్ని దేశాలలో ఆ విజ్ఞానం ఎందుకు కనుమరుగైంది? ఈ ప్రశ్నలకు ఆ నాయకుల వద్ద సమాధానం లేదు. కొంతమంది శాస్త్రవేత్తలు కూడా నాన్ సైన్సును సైన్సు గా ప్రచారం చేయడం బాధాకరం. ఇటీవల ఆంధ్ర యూనివర్సిటీ వైస్ చాన్సిలర్, శాస్త్రవేత్త అయిన నాగేశ్వరరావు మహాభారత కాలంలోనే టెస్ట్ ట్యూబ్ బేబీలను పుట్టించారనీ, గాంధారి నూరుగురు కొడుకులు అలా టెస్ట్ ట్యూబ్ బేబీ పరిజ్ఞానంతో, కుండలలో పుట్టబడిన వారేనని అన్నారు. అయితే ఫలదీకరణం చెందిన జీవకణాన్ని తల్లి గర్భంలో ప్రవేశపెట్టితేనే  టెస్ట్ ట్యూబ్ బేబీలు పుడుతున్నారు. గాంధారి గర్భం విచ్చిత్తి అయితే, ఆ పిండ భాగాలను కుండలలో పెడితే కౌరవులు పుట్టారని మహాభారతం తెలియజేస్తుంది. అంటే ఇక్కడ టెస్ట్ ట్యూబ్ బేబీ లు సాంకేతికకు పూర్తి విరుద్ధ ప్రక్రియ జరిగింది. అయినా ఒక శాస్త్రవేత్త ఆ ప్రక్రియను బేబీ ల సాంకేతికత అని చెప్పడం నాన్ సైన్సును సైన్స్చెప్పడమే.

కాబట్టి ఈనాడు ప్రజలను సైన్స్ వైపు కాకుండా, సైన్స్ కోసం కాకుండా, నాన్ సైన్స్, నాన్సెన్స్ కోసం మళ్లించడం అనే ప్రమాదకరమైన పరిస్థితి మొదలైంది. దీన్ని నిరోధించాలి. ప్రజలను సైన్స్ వైపునకు మరలించాలి. "సైన్స్ కోసం ప్రజలు" అనే భావనను ప్రజలకు అందించాలి. అందుకే జనవిజ్ఞాన వేదిక సైన్సు దినోత్సవం రోజున ప్రజలకు “ప్రజల కోసం సైన్స్” అని మాత్రమే కాకుండా “సైన్స్ కోసం ప్రజలు” అనే నినాదాన్ని కూడా అందిస్తోంది. సైన్సును ప్రజలకు అందించడమే కాకుండా, ప్రజలను సైన్స్ కోసం మరలించే కృషిని కూడా చేపట్టింది. దేశభక్తులైన ప్రజలు ఈ నినాదాలను అందుకోవాలని జనవిజ్ఞాన వేదిక కోరుతోంది.

  - కె. ఎల్. కాంతారావు,        

     జన విజ్ఞాన వేదిక

బ్రాండెడ్ మందుల్లా జనరిక్ మందులు

*జనవిజ్ఞానవేదిక కృష్ణాజిల్లా*

ప్రశ్న:- *బ్రాండెడ్ మందుల్లా జనరిక్ మందులు పని చేయవంటున్నారు అది నిజమేనా*.. ?

జవాబు:- అందులో ఏమాత్రం నిజం లేదు. అవి వట్టి పుకార్లు మాత్రమే. బ్రాండెడ్ మందైనా లేదా జనరిక్ మందైనా, ఫార్ములా ఒకటైతే చాలు, రెండు మందులూ ఒకే విధంగా పని చేస్తాయి..
అసలు బ్రాండెడ్ మందులంటే ఎంటో, అలాగే జనరిక్ మందులంటే ఏంటో ముందు తెలుసుకుందాం..
ఏదైనా ఒక కొత్త మందును, ఒక ఫార్మా కంపెనీ మా‌ర్కెట్ లోకి తెస్తే, దానిపై ఆ కంపెనీకి 20 సం.లు పేటెంట్ హక్కులు ఉంటాయి..
అంటే ఆ మందు యొక్క ఫార్ములా తెలిసినా సరే, దానిని ఓ 20 సం.ల పాటు (కాపీ కొట్టి) వేరే ఎవరూ తయారు చేయకూడదు..
అలా పేటెంట్ లో ఉన్న మందులను ఇతరులు ఎవరైనా తయారు చేసి అమ్మితే వారు శిక్షార్హులౌతారు. అంటే ఆ మందుపై, దానిని మొట్ట మొదట తయారు చేసిన కంపెనీకే (ఆ మందుపై సదరు కంపెనీ పేటెంట్ గనక పొందితే) ఓ 20 సంవత్సరాల పాటు (పేటెంట్ హక్కులు లభించిన కంపెనీకి) గుత్తాది పత్యం ఉంటుంది..
వాస్తవాని ఆ మందును తయారు చేయడానికి అయ్యే ఖర్చుకూ, ఆ మందుపై కంపెనీ వసూలు చేసే అమ్మకపు ధరకు ఏ మాత్రం పొంతన ఉండదు.. అంటే తయారీ ఖర్చు కంటే మందుయొక్క అమ్మకపు ధర అనేక రెట్లు అధికంగా ఉంటుంది..
అదేమంటే 'ఆ మందు తయారీ కోసం "పరిశోధనలు మరియూ క్షేత్ర స్థాయి పరీక్షల (Clinical Trials)" నిమిత్తం మాకు చాలా డబ్బు ఖర్చైందని' సదరు కంపెనీ వాదిస్తుంది..
కాబట్టే ఓ 20 సంవత్సరాల పాటు ఆ మందుపై, (ఆ కంపెనీకి) పేటెంట్ హక్కులు కల్పించి, పెట్టుబడి సొమ్మును రాబట్టుకోడానికి, ఆ మందును మొట్టమొదట తయారు చేసిన కంపెనీకి అవకాశం కల్పిస్తుంది ప్రభుత్వం..
అలా మొదటి కంపెనీ, తన మందుకు ఒక పేరును కూడా పెట్టుకుంటుంది. ఆ మందుకు ఆ కంపెనీ పెట్టుకున్న పేరే "బ్రాండ్ నేం" లేదా ఆ మందును "బ్రాండెడ్ మందు" అంటారు. దానిపై ఆ ముందు యొక్క (కెమికల్) ఫార్ములా కూడా ఉంటుంది.
డాక్టర్లు ఎపుడూ మందు లేబుల్ పై ముద్రించబడి ఉండే ఈ ఫార్ములా పేరే రాయాలి, బ్రాండ్ నేం ఎపుడూ రాయకూడదు. ఒక వేళ బ్రాండ్ నేం రాయాలనుకుంటే.. ముందుగా ఆ మందు యొక్క ఫార్ములాను పెద్దక్షలాతో రాసి, ఆటుతర్వాత కింద బ్రాకెట్లో, చిన్నక్షరాలతో బ్రాండ్ నేం రాయవచ్చు..
ఇందాక చెప్పుకున్న ఉదాహరణలోని మందుపై మొట్టమొదటి కంపెనీ యొక్క పేటెంట్ పీరియడ్ ముగిసిన తర్వాత, అవే కెమికల్స్ ను ఉపయోగించి, అదే ఫార్ములాతో, అదే మందును (అదే కంపెనీ లేదా మరేదైనా కంపెనీ) తయారు చేసి, మార్కెట్ లోకి విడుదల చేయొచ్చు..
అదే ఫార్ములాతో, అవే కెమికల్స్ తో అదే మందును వేరే కంపెనీ తయారు చేస్తే, ఆ మందుకు తను స్వంతంగా పెట్టుకున్న మరో పేరుతో మార్కేట్ లోకి విడుదల చేస్తుంది. అది కూడా బ్రాండ్ నేం కిందికే వస్తుంది. దాని రేటు కూడా అధికంగానే ఉంటుంది..
ఐతే ఒక మందుపై పేటెంట్ పీరియడ్ ముగిసిన తర్వాత (అవే కెమికల్స్ తో, అవే ఫార్ములాతో తయారు చేసి) 30 నుండి 80 శాతం తక్కువ ధరలతో "జనరిక్" షాపుల ద్వారా ప్రజలకు అందుబాటులోకి తేవడానికి ప్రభుత్వం చర్యలు తీసుకుంటుంది. ఇలా తక్కువ ధరలకు, జనరిక్ షాపుల్లో అమ్మే మందులనే జనరిక్ మందులంటారు. వీటిపై ముద్రించబడే యం ఆర్ పీ కంటే చాలా తక్కువ రేటుకే వాటిని మనకు అమ్ముతారు..
బ్రాండెడ్ మందుల తయారీలో పాటించాల్సిన ప్రమాణాలన్నీ జనరిక్ మందుల తయారీలోను పాటిస్తారు. బ్రాండెడ్ మందులెలా పనిచేస్తాయో, జనరిక్ మందులు కూడా ఖచ్చితంగా అలానే పనిచేస్తాయి..
ప్రజలు జనరిక్ మందులకు అలవాటు పడితే ఫార్మాస్యూటికల్స్ కంపెనీలకూ, ఫార్మా ఎజెన్సీలకూ, మందుల షాపులకూ, ( కొన్ని సందర్భాలలో డాక్టర్లకు కూడా) అందరికీ నష్టమే కదా. అందుకనే జనరిక్ మందులపై, "అవి బ్రాంబెడ్ మందుల్లా పనిచేయవన్న పుకార్లు లేవదీస్తున్నారు..
కాబట్టి మనలాంటి వాళ్ళం, ఇతర ప్రజా సంఘాల వాళ్ళు ఈ విషయమై ప్రజలను చైతన్య పరచాలి. సమాన్య జనం సధ్యమైనంత వరకు తక్కువ ధరల్లో లభించే జనరిక్ మందులనే కొనుక్కునేలా మనమందరం ప్రోత్సహించాల్సిన అవసరం ఉంది..
   --- చెలిమెల రాజేశ్వర్, జేవీవీ, తెలంగాణ.

సీతాదేవి టెస్ట్‌ట్యూబ్‌ బేబీ

ప్రశ్న : సీతాదేవి టెస్ట్‌ట్యూబ్‌ బేబీ అనీ, నారదుడు నేటి గూగుల్‌కు సమానమనీ, పుష్పక విమానం నేటి విమానాలకు సమానమనీ, రామాయణ కాలం నాడే మనదేశంలో ఇవన్నీ తెలుసనీ కొందరు ప్రముఖులు ప్రకటిస్తున్నారు. ఇవెంత వరకు నిజం?

జవాబు : గతంలో చాలాసార్లు ఇదే శీర్షికలో చర్చించుకున్నట్టుగా అద్భుతమైన శాస్త్ర సాంకేతిక ఆధునిక ఆవిష్కరణలు జీవితంలో అంతర్భాగమయినపుడు, అవి కచ్చితంగా ఋజువయినపుడు ఆ ఛాయలు మాకు ముందే తెలుసని చెప్పుకోవడం ఈమధ్య మామూలవుతోంది. ఒకవేళ వాళ్లు ఉటంకించే కాలాల్లో ఆధునిక శాస్త్ర సాంకేతిక నిరూపణలకు పూర్తి భిన్నంగా ఉన్న వాటిని ప్రస్తావిస్తే 'మా మనోభావాల్ని కించపరిచారనో, అవి శాస్త్ర సాంకేతిక పరిధిలోకి రావనో' వాదిస్తారు. టెస్ట్‌ ట్యూబ్‌ బేబీ అనేది రెండు రకాలు. ఒకటి తండ్రి శుక్ర కణాలను, తల్లి అండాన్ని తల్లి గర్భంలో కాకుండా పరీక్షా నాళికలో సంయోగపరుస్తారు. ఆ విధంగా ఏర్పడ్డ సంయుక్త బీజకణాన్ని  కొన్ని విభజనలు అయ్యాక తల్లి గర్భంలో ప్రవేశపెడతారు. అప్పుడిక తల్లి గర్భంలో ఆ బిడ్డ పెరిగి ప్రసవానంతరం మామూలు మనిషిలా మారుతుంది.ఇక్కడ సహజత్వానికి లేదా సాధారణతకు వేరుగా రెండు జరిగాయి.

 1. తల్లిదండ్రుల సంభోగంలో పాల్గొననవసరంలేదు. తల్లి, తండ్రి ఇద్దరూ తమ శీలాన్ని కోల్పోలేదు. వారికి పెళ్లి కూడా కానవసరంలేదు. 2. పిండాన్ని మోస్తున్న తల్లి వాస్తవంగా ఆ బిడ్డకు జీవశాస్త్రం ప్రకారంగా తల్లి కానవసరంలేదు. కేవలం అద్దె తల్లి (డబ్బు తీసుకుంటుందా లేదా అన్నది వేరే విషయం). ఇలాంటి తల్లిని గర్భధారణ మాతృత్వం  అంటారు. 9 నెలలు మోయడం, కనడం తప్ప ఆ అద్దె తల్లి స్వయం అండం ఆ బిడ్డ రూపొందడంలో అంతర్భాగం కాదు. డీఎన్‌ఎ పరీక్ష చేస్తే ఆ తల్లి లక్షణాలు బిడ్డలో కనిపించవు. 

ఇక రెండవ రకపు పరీక్ష టెస్ట్‌ట్యూబ్‌ బేబీ ఏర్పడే పద్ధతి క్లోనింగ్‌ ప్రక్రియ ద్వారా. ఇందులో తండ్రి శుక్రకణం అవసరం లేదు. తల్లి అండంలో వున్న క్రోమోజోముల అవసరమూ లేదు. కేవలం తల్లి అండపు గోడలు (ఖాళీ డబ్బాలాగా) చాలు. అందులో తన మామూలు కణంలో వున్న 23 జతల క్రోమోజోముల్ని గానీ లేదా మరో పురుషుని మామూలు కణంలో వున్న 23 జతల క్రోమోజోముల్ని గానీ జొప్పిస్తే అపుడా అండం కృత్రిమంగా తయారయిన సంయుక్త బీజకణానికి సమానమవుతుంది. అలాంటి అండాన్ని ఆ తల్లి లేదా మరో తల్లి గర్భపు గోడలపై అతికిస్తే 9 నెలల తర్వాత బిడ్డ తయారయి ప్రసవం ద్వారా బయటకు వస్తుంది. ఆ బిడ్డ రూపు రేఖలు అచ్చం ఎవరి 23 జతల క్రోమోజోముల్ని ఆ ఖాళీ అండంలో ఉంచారో ఆ వ్యక్తిలాగానే వుంటాయి. డాలీ అనే గొర్రె పిల్ల ఇలాగే పుట్టింది. గొర్రెపోతుతో సంభోగించబడకుండానే  తనలాంటి గొర్రెనే క్లోనింగ్‌ ప్రక్రియ ద్వారా కనింది. మానవ క్లోనింగ్‌ జరుగుతున్న వార్తలు వస్తున్నాయి గానీ వాస్తవాలు తెలీవు. జనవిజ్ఞాన వేదిక మానవ క్లోనింగ్‌కు వ్యతిరేకం.
ఇందులో కూడా రెండు అసహజ విషయాలు లేదా సాధారణత్వానికి భిన్నంగా వున్నాయి. 

1. మగజాతి అవసరమే లేకుండా మానవుల్ని ఉత్పత్తి చేయగలం. 2. తల్లిదండ్రులు సంభోగంలో పాల్గొననవసరంలేదు. కాబట్టి తల్లి శీలం చెడిపోలేదు. 

రామాయణ గాథలో సీతను 'అయోనిజ' అంటారు. అంటే యోని  ద్వారా అందరిలాగా పుట్టలేదు. సిజేరియన్‌ ఆపరేషన్ల ద్వారా పుట్టేవారు కూడా అదే అర్థంలో అయోనిజులే. కానీ రామాయణ కథా రచనాకాలంలో (ఎందుకంటే రామాయణం గ్రంథోపగతికంగా మానవ చరిత్రలో భాగమైనట్టుగా దాఖలాలు లేవు.) సిజేరియన్‌ ఆపరేషన్లు తెలీవు కాబట్టి, సహజ ప్రసవాలు  మాత్రమే తెలుసు కాబట్టి సీతను 'అయోనిజ' అన్నారు. కానీ సీత పుట్టుకకు తల్లి, తండ్రి లేరు. కథలో తనంత తానుగా లక్ష్మీదేవి సీత రూపంలో శిశువుగా నేలలో పెట్టెలో ఏర్పడుతుంది. జనకుడు పొలం దున్నుతుండగా (రాజులు అప్పుడప్పుడు హాబీగా పొలం వైపు వెళ్తారు. వారి ప్రధాన వృత్తి రాజ్య విస్తరణ, శృంగారక్రీడ, జంతువుల వేట, అలంకరణ, యజ్ఞయాగాదుల నిర్వహణ, పన్నుల సేకరణ వంటివి) నాగలికి సీత ఉన్న పెట్టె దొరుకుతుంది. ఆమెను పెంచి పెద్దచేసి రాముడితో కళ్యాణం జరిపిస్తారు. ఇక్కడ మీరన్న మేధావి ఆ పెట్టెనే టెస్ట్‌ట్యూబ్‌గా భావించాడనే అనుకొందాం. కేవలం తండ్రి అవసరంలేకుండానే తల్లిదండ్రుల ప్రమేయం లేకుండానే జన్మించినదన్న ఒకేఒక్క ఊహ ద్వారానే ఆయన అపుడే (ఎన్ని సంవత్సరాల క్రితం అన్న లెక్క వారు చెప్పరు) టెస్ట్‌ట్యూబ్‌ బేబీ అన్నారు. కానీ వాస్తవంగా టెస్ట్‌ట్యూబ్‌ బేబీ ఆధునికతలో ఎంతో జీవశాస్త్ర పరిజ్ఞానం వుంది. డీఎన్‌ఎ నిర్మాణం వుంది. దాన్ని తెలుసుకొనేందుకు ఎక్స్‌రే విశ్లేషణ పరిజ్ఞానం వుంది. పరమాణువు నిర్మాణాన్ని గురించిన అవగాహన, వర్ణ పట విశ్లేషణలు, అణు నిర్మాణం, శవ రసాయనిక ధర్మాలు యిలాంటి ఎన్నో సునిశితమైన పరిశోధనలు, ఆవిష్కరణల పర్యవసానంగా ఓ గతితార్కిక పద్ధతితో వరవడిలో డీఎన్‌ఏ నిర్మాణం తెలియవచ్చింది.డీఎన్‌ఏ నిర్మాణం, కణ విభజన, ప్రత్యుత్పత్తి విధానాలు, కణ విభజనలో మియాసిస్‌ విభజన, మైటాసిస్‌ విభజన, సంయుక్త బీజకణం ఏర్పాటయ్యే అంతర సంఘటనల గురించి సవివరంగా బోధపడ్డాకే క్లోనింగ్‌ ప్రక్రియకు మార్గం సుగమం అయింది. విజ్ఞానశాస్త్ర చరిత్రలో గానీ, మానవ సామాజిక చరిత్రలో ఏదీ మంత్రాలతో గానీ యాగాలతో గానీ జరగలేదు. 'హాం ఫట్‌' అంటే శిశువు పెట్టెలో ఏర్పడదు. అవన్నీ కేవలం ఊహాజనిత కథలు. ఈ కథలు చాలా బాగా ఉంటాయి. బాలనాగమ్మ కథలో మాయలఫకీరు ప్రాణం చిలుకలో వుందని అంటే కథే కదా అని సరిపెట్టుకొంటాం. మీరన్న ప్రముఖుడు ఏమాత్రం పరిజ్ఞానం లేకుండా ప్రతి మనిషి ప్రాణం రాయిలోను, చిలుకలోను, బొద్దింకలోను ఉందంటే... 

ఇలాంటి పెద్దమనుషుల చేతిలో దేశమేగతి బాగుపడునోయి' అని ఖిన్నుల వుతాము. ఒకవేళ వీరికి ఇవన్నీ కూడా తెలుసనే అనుకుందాం. భూమాత గర్భం ఎక్కడీ ఆ బిడ్డకు ప్లాసెంటా ఏది? ఎలా ఎదిగింది? పెట్టెలో గాలి, ఆహారం ఎలా దొరికాయి? అగ్నిలో దూకితే కూడా కాలిపోకుండా ఉండగలరా? మనిషి (ఆంజనేయుడు) గాలిలో ఎగరగలడా? ఇలాంటి ప్రశ్నలు వేస్తే 'మనోభావాలు' అంటూ వాదనకు/ దాడికి వస్తారు.

ప్రొ. ఎ. రామచంద్రయ్య, సంపాదకులు, చెకుముకి,జన విజ్ఞాన వేదిక